SPIS TREŚCI

 

1. PODSTAWY PRAWNE DO OPRACOWANIA PROGRAMU WYCHOWAWCZO - PROFILAKTYCZNEGO

2. MISJA SZKOŁY

3. SYLWETKA ABSOLWENTA

4. POZIOMY PROFILAKTYKI

5. DIAGNOZA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO UWZGLĘDNIAJĄCA ANALIZĘ ZASOBÓW SZKOŁY ORAZ WYSTĘPUJĄCYCH ZAGROŻEŃ

6. STRATEGIA WYCHOWAWCZO – PROFILAKTYCZNA SZKOŁY

7. ADRESACI PROGRAMU

8. PRZEWIDYWANE EFEKTY PLANOWANYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH

9. EWALUACJA PODJĘTYCH DZIAŁAŃ

 

 

 

I. PODSTAWY PRAWNE SZKOLNEGO PROGRAMU WYCHOWAWCZO - PROFILAKTYCZNEGO

Podstawę do sporządzenia niniejszego programu stanowią następujące akty prawne:

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17.10.1997r. (art. 47, art. 48, art. 53, art. 72)
2. Ustawa o systemie oświaty z dnia 07.09.1991r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 z późn. zm.)
3. Ustawa Prawo oświatowe z dnia 14.12.2016r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 59)
4. Karta nauczyciela z późn. zmianami z dnia 26.01.1982r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1189)
5. Konwencja o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989r. (Dz.U. z 1991 r. nr 120, poz. 526)
6. Statut Szkoły Podstawowej nr 1 im. Jana Pawła II w Czarnej Białostockiej
7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. 2018 poz. 1697)
8. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. 2017 poz. 356)
9. Rozporządzenie MEN z dnia 9.08.2017r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2017 poz.1591)
10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22.01.2018r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. poz. 1249).
11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 28 luty 2019r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2019 r. poz. 502) -
12. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19.08.1994r.
13. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26.10.1982r. i ustawa po zmianie z dnia 4.08.2015r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 487)
14. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24.03.2022r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 764)
15. Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 22.02.2019r. (Dz.U. z 2019 r. poz.638)

 

Dokument niniejszy został opracowany przez zespół Rady Pedagogicznej w porozumieniu z Radą Rodziców Szkoły Podstawowej nr 1 im. Jana Pawła II w Czarnej Białostockiej.

 

 

„Wychowanie to nieustannie toczony dialog nauczyciela z uczniem prowadzący ku horyzontowi dobra, prawdy i piękna”

 

T. Gadacz

 

 

II. MISJA SZKOŁY

 

„Każde przychodzące na świat dziecko jest skarbem, studnią możliwości, źródłem pomysłów i nowych idei”

Steven Mosher

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II w Czarnej Białostockiej realizując funkcje dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą dąży do wprowadzenia swych wychowanków w różnorodne dziedziny życia i nauki, a także zapewnia możliwości atrakcyjnego spędzania wolnego czasu i rozrywki. Program wychowawczo - profilaktyczny naszej szkoły zawiera takie cele i zadania, które pomogą nam wychować człowieka wrażliwego, odpowiedzialnego za siebie i innych, szanującego godność własną i cudzą, umiejącego poradzić sobie w codziennych sytuacjach oraz takiego, któremu bliski będzie region i Ojczyzna. Podejmując trud wychowania, staramy się aktywnie współpracować ze środowiskiem rodzinnym ucznia oraz innymi instytucjami wspomagającymi proces wychowawczy, gdyż tylko wspólne działanie może przynieść zamierzone efekty.

Pragniemy, aby nasza szkoła była postrzegana w środowisku lokalnym jako instytucja dobra, przyjazna i życzliwa uczniom, zapewniająca im wszechstronny rozwój. Podejmowane przez nas zadania rozwijają w uczniach dociekliwość poznawczą ukierunkowaną na poszukiwanie w świecie dobra, prawdy i piękna. Budzimy w wychowankach wrażliwość moralną i szacunek dla wspólnego dobra. Nasza szkoła promuje chrześcijański system wartości z poszanowaniem odrębności wyznaniowej w duchu ekumenizmu i tolerancji. Badając i analizując możliwości ucznia oraz jego potrzeby, staramy się, aby mógł on wykazać się tym, co lubi i robi najlepiej.

W  roku szkolnym 2023/2024 szczególna uwaga zwrócona zostanie na jeden z kierunków polityki oświatowej państwa jakim jest wspomaganie wychowawczej roli rodziny poprzez pomoc w kształtowaniu u wychowanków i uczniów stałych sprawności w czynieniu dobra, rzetelną diagnozę potrzeb rozwojowych dzieci i młodzieży, realizację adekwatnego programu wychowawczo-profilaktycznego.

 

 

 

III. SYLWETKA ABSOLWENTA

 

„Miarą wartości szkoły nie jest wartość mierzona kryteriami szkolnymi lecz wartość mierzona kryteriami życiowymi.”

J. Szczepański

Absolwent trzeciej klasy szkoły podstawowej:

• zna zasady zdrowego, racjonalnego odżywiania się, higieny osobistej i aktywności fizycznej;
• w kontaktach z innymi ludźmi stosuje podstawowe zasady związane z komunikowaniem się;
• formułuje pytania i poszukuje na nie odpowiedzi;
• jest otwarty, swobodnie współpracuje z osobami dorosłymi w swej codziennej aktywności, umie prezentować swoje zdanie i słuchać opinii innych;
• nawiązuje przyjazne kontakty z innymi ludźmi, współdziała z nimi i akceptuje ich odmienność;
• coraz lepiej przewiduje skutki swoich  działań, rozumie potrzebę ponoszenia konsekwencji swojego zachowania;
• coraz lepiej orientuje się w swoim najbliższym otoczeniu: wykazując samodzielność podczas wykonywania zadań w domu i szkole;
• stosuje się do norm obowiązujących w jego otoczeniu, rozróżnia zachowania złe i dobre;
• jest ciekawy świata, chętnie korzysta z poznanych źródeł wiedzy i obserwuje zjawiska zachodzące w najbliższym otoczeniu, potrafi wyciągnąć proste wnioski ze swoich obserwacji.

 

Absolwent Szkoły Podstawowej nr 1 im. Jana Pawła II w Czarnej Białostockiej oprócz wiedzy z poszczególnych przedmiotów, powinien być wyposażony w umiejętności zawarte w czterech sferach: fizycznej, społecznej, psychicznej i duchowej.

W sferze fizycznej uczeń:

• posiada umiejętność oceny własnych możliwości;
• potrafi pokonywać własne słabości;
• aktywnie spędza czas wolny;
• preferuje zdrowy styl życia;
• posiada wiedzę na temat współczesnych zagrożeń społecznych i cywilizacyjnych, podejmuje odpowiedzialne decyzje w trosce o bezpieczeństwo własne i innych;

 

W sferze społecznej uczeń:

• zna i rozumie zasady współżycia społecznego;
• jest odpowiedzialny za siebie i innych;
• chętnie i skutecznie nawiązuje komunikację, prezentując swój punkt widzenia i rozważając poglądy innych;
• łatwo nawiązuje współpracę z innymi ludźmi;
• w grupie potrafi działać zgodnie z obowiązującymi zasadami;
• potrafi zapewnić bezpieczeństwo sobie i innym;

 

W sferze psychicznej uczeń:

• jest odpowiedzialny, stara się przewidzieć skutki swoich działań, wykorzystuje wcześniejsze doświadczenia i gotów jest ponosić konsekwencje swoich czynów;
• potrafi selekcjonować i porządkować zdobyte informacje i oceniać ich przydatność do określonego celu;
• w twórczy sposób rozwiązuje napotykane na swej drodze problemy;
• jest zaangażowany w zdo­bywanie wiedzy i umiejętności, ma pozytywny stosunek do procesu kształcenia i samokształcenia;
• umie wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce;
• posiada umiejętność wyrażania własnych emocji;
• zna sposoby rozwiązywania problemów w sposób akceptowany społecznie;
• jest świadomy zagrożeń wynikających z korzystania z nowoczesnych technologii informacyjnych;
• posiada umiejętność radzenia sobie z własnymi negatywnymi emocjami oraz z zachowaniami agresywnymi;
• charakteryzuje się samoświadomością, wyobraźnią, kreatywnością;
• posiada umiejętność wyznaczania sobie celów krótko i długoterminowych;

 

W sferze duchowej uczeń:

• jest świadomy swojej tożsamości narodowej, zna i szanuje symbole, tradycje i zwyczaje narodowe;
• respektuje pozytywne wartości ogólnoludzkie: żyje w zgodzie z samym sobą, z innymi i ze światem, jest wrażliwy na sytuację drugiego człowieka, czuje chęć i potrzebę niesienia pomocy;
• zna i stosuje zasady dobrych obyczajów i kultury bycia;
• umie korzystać z dóbr kultury, uczestniczy w życiu kulturalnym i tworzy je;
• dba o piękno ojczystego języka;
• rozumie, że różnice między ludźmi są czymś normalnym i pożądanym;
• kieruje się w codziennym życiu zasadami etyki i moralności;
• rozumie pojęcie patriotyzmu i jest odpowiedzialny za swoją Małą Ojczyznę oraz Polskę.

 

 

Wartości

 

„Wychowanie to nieustannie toczony dialog nauczyciela z uczniem prowadzący ku horyzontowi dobra, prawdy i piękna”

 

T. Gadacz

 

Wartości najważniejsze w naszej szkole to: bezpieczeństwo, zdrowie, rodzina, miłość, akceptacja, wsparcie, odpowiedzialność, szczerość, uczciwość, sprawiedliwość, samodzielność, pracowitość, kreatywność, mądrość, rozwój osobisty, wykształcenie, szczęście.

 

 

IV. POZIOMY PROFILAKTYKI

Profilaktyka uniwersalna ma na celu przeciwdziałanie inicjacji w zakresie różnych zachowań ryzykownych (zwłaszcza wśród młodzieży szkolnej)  poprzez dostarczenie odpowiedniej informacji oraz wzmacnianie czynników chroniących i redukcję czynników ryzyka. Działania te dotyczą zagrożeń rozpowszechnionych,  takich jak np.  używanie substancji psychoaktywnych (narkotyki, alkohol) czy przemoc.

 

Profilaktyka selektywna, jest adresowana do dzieci i młodzieży, które ze względu na swoją sytuację społeczną, rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w większym stopniu zagrożone wystąpieniem zachowań ryzykownych, problemów zdrowotnych i społecznych Jej celem jest niesienie pomocy dzieciom, u których nie występują zaburzenia zachowania i problemy psychiczne, a zostają objęte działaniami profilaktycznymi tylko ze względu na sam fakt, że dorastają w niekorzystnych warunkach życiowych (np. w ich rodzinach występuje problem uzależnienia od alkoholu czy innych substancji psychoaktywnych), żyjącym na skraju ubóstwa czy doświadczającym przemocy. Przede wszystkim chodzi o podjęcie działań, które mają minimalizować poziom ryzyka w życiu tych dzieci i zapobiegać powstaniu problemów w przyszłości.

Profilaktyka wskazująca jest adresowana do dzieci i młodzieży, którzy ze względu na swoją trudną sytuację rodzinną, społeczną czy cechy indywidualne, są szczególnie zagrożone rozwojem problemów społecznych i zdrowotnych oraz przejawiają wczesne symptomy tych problemów. Należą do nich: niskie osiągnięcia w nauce, niewypełnianie obowiązków szkolnych, wagarowanie, używanie wulgaryzmów, obrażanie innych, napady złości, przyłączanie się do grup młodzieżowych, które wchodzą w konflikt z prawem, zachowania agresywne, używanie substancji psychoaktywnych oraz inne zaburzenia zachowania.

 

 

V. DIAGNOZA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO UWZGLĘDNIAJĄCA ANALIZĘ ZASOBÓW SZKOŁY IORAZ WYSTĘPUJĄCYCH ZAGROŻEŃ:

 

W celu diagnozy własnego środowiska szkolnego, postanowiliśmy dokonać szerszej tj. analizy ogólnopolskich badań dotyczących funkcjonowania dzieci i młodzieży co pozwoliło nam na uzupełnienie, rozszerzenie oraz zestawienie dostępnych danych.

W toku prac wykorzystano m.in.:

 

1. 1. Młodzież w badaniach w 2019roku. CEBOS Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną.

 

Celem badania był przede wszystkim pomiar natężenia zjawiska używania przez młodzież substancji psychoaktywnych, ale także ocena czynników wpływających na rozpowszechnienie, ulokowanych zarówno po stronie popytu na substancje, jak i ich podaży. Napoje alkoholowe są najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży. Chociaż raz w ciągu całego swojego życia piło 80,0% uczniów z młodszej grupy i 92,8% uczniów z starszej grupy. Picie napojów alkoholowych jest na tyle rozpowszechnione, że w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem piło 46,7% piętnasto-szesnastolatków i 76,1% siedemnasto-osiemnastolatków. Najbardziej popularnym napojem alkoholowym wśród całej młodzieży jest piwo, a najmniej – wino. Wysoki odsetek badanych przyznaje się do przekraczania progu nietrzeźwości. W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem, chociaż raz upiło się 11,3% uczniów z młodszej kohorty i 18,8% ze starszej grupy wiekowej. W czasie całego życia ani razu nie upiło się tylko 66,7% uczniów młodszych i 43,4% uczniów starszych.

Palenie tytoniu jest zachowaniem mniej powszechnym. Chociaż raz w życiu paliło 49,9% gimnazjalistów i 65,5% uczniów ze starszej grupy. W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem paliło 23,0% uczniów z grupy młodszej i 35,5% ze starszej. Palenie tytoniu jest obecnie podobnie rozpowszechnione wśród dziewcząt, jak wśród chłopców. Picie napojów alkoholowych jest nieznacznie bardziej rozpowszechnione wśród chłopców, niż wśród dziewcząt, chociaż niektóre wskaźniki picia są już takie same. Jeszcze rzadziej zdarza się przyjmowanie leków uspokajających lub nasennych bez przepisu lekarza. Takie doświadczenia, chociaż raz w życiu, stały się udziałem 15,1% uczniów z młodszej kohorty i 18,3% ze starszej kohorty. Sięganie po te leki jest bardziej rozpowszechnione wśród dziewcząt niż wśród chłopców. Wyniki badania wskazują na znacznie niższy poziom rozpowszechnienia używania substancji nielegalnych, niż legalnych, zwłaszcza alkoholu i tytoniu.

Większość badanych nigdy po substancje nielegalne nie sięgała. Wśród tych, którzy mają za sobą takie doświadczenia większość stanowią osoby, które co najwyżej eksperymentowały z marihuaną lub haszyszem. Chociaż raz w ciągu całego życia używało tych substancji
21,4% młodszych uczniów i 37,0% starszych uczniów. Na drugim miejscu pod względem rozpowszechnienia używania substancji nielegalnych wśród uczniów gimnazjów jest amfetamina (4,2%), a wśród uczniów szkół wyższego poziomu – ecstasy (5,1%). Aktualne, okazjonalne używania substancji nielegalnych, czego wskaźnikiem jest używanie w czasie ostatnich 12 miesięcy, także stawia marihuanę lub haszysz przetwory konopi na pierwszym miejscu pod względem rozpowszechnienia. W klasach trzecich gimnazjów używa tych środków ponad 16,7% uczniów, w klasach drugich szkół ponadgimnazjalnych – 29,6%. W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem 9,0% uczniów klas trzecich gimnazjów i 15,1% uczniów klas drugich szkół ponadgimnazjalnych używało marihuany lub haszyszu. Zarówno eksperymentowanie z substancjami nielegalnymi, jak ich okazjonalne używanie jest bardziej rozpowszechnione wśród chłopców niż wśród dziewcząt.
Do problemowych użytkowników marihuany lub haszyszu zidentyfikowanych przy pomocy testu przesiewowego zaliczyć można 5,2% gimnazjalistów oraz 6,7% uczniów ze starszej kohorty. Rozpowszechnienie używania nowych substancji psychoaktywnych, czyli tzw.
„dopalaczy” jest niższe niż przetworów konopi. Wśród gimnazjalistów 5,2%, a wśród starszych uczniów 5,3% używało kiedykolwiek tych substancji. Odsetek gimnazjalistów, którzy sięgali po „dopalacze” w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem wyniósł 2,5%. W starszej kohorcie takich uczniów było 2,2%. Używanie nowych substancji psychoaktywnych jest bardziej rozpowszechnione wśród chłopców niż wśród dziewcząt.

Uwagę zwraca wysoki poziom dostępności napojów alkoholowych przejawiający się w ocenach respondentów. Na tym tle dostępność substancji nielegalnych jest oceniana niżej. Spośród substancji nielegalnych najwyżej oceniana jest dostępność przetworów konopi.
Badani narażeni są przede wszystkim na oferty napojów alkoholowych, spośród substancji nielegalnych uczniom najczęściej proponowane są przetwory konopi oraz alkohol produkowany nielegalnie domowym sposobem. Większość młodzieży jest dobrze zorientowana w zakresie ryzyka szkód zdrowotnych i społecznych związanych z używaniem substancji psychoaktywnych. O stopniu ryzyka, według ocen respondentów, decyduje bardziej nasilenie używania, niż rodzaj substancji.

Oczekiwania wobec alkoholu oraz marihuany i haszyszu formułowane przez młodzież szkolną odwołują się w większym stopniu do pozytywnych konsekwencji niż ewentualnych szkód. Około jedna piąta uczniów grała, chociaż raz w życiu, w gry hazardowe, tj. takie gdzie
stawia się pieniądze i można je wygrać. W czasie ostatnich 30 dni takie zachowanie zadeklarowało 5,5% uczniów trzecich klas gimnazjów i 7,9% uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych. Można szacować, że ok. 1% młodzieży może być zagrożonych
hazardem problemowym. Porównanie wyników badania z 2019 r. z wynikami wcześniejszych badań w zakresie picia alkoholu przez młodzież wykazuje kontynuację trendu spadkowego.

Trochę inaczej rzecz się ma z substancjami nielegalnymi. Wskaźniki używania przetworów konopi dopiero w 2019 r. przełamały wcześniejszy trend wzrostowy. Inne wskaźniki problemu marihuany i haszyszu, takie jak dostępność tych substancji, czy zasięg używania ich w otoczeniu badanych wykazują podobne tendencje jak rozpowszechnienie używania. Potwierdza to tezę o zahamowaniu trendu wzrostowego
problemu przetworów konopi wśród młodzieży szkolnej. W zakresie wskaźników picia alkoholu i palenia tytoniu obserwowano proces zacierania się różnic związanych z płcią, który doprowadził do zrównania się kilku wskaźników używania tych substancji przez dziewczęta i chłopców. Zmiany w rozpowszechnieniu używania przetworów konopi wśród chłopców i dziewcząt nie układają się w tak czytelną tendencję, chociaż tu również można zaobserwować lekkie zmniejszenie się różnic miedzy chłopcami, a dziewczętami, przynajmniej w
stosunku do 1995 r. W obszarze oceny ryzyka związanego z używaniem przetworów konopi obserwujemy trend spadkowy odsetków badanych przypisujących ich używaniu duże ryzyko. Ten niekorzystny trend w 2019 r. znajduje swoją kontynuację. Inaczej jest w obszarze
napojów alkoholowych – odsetki respondentów skłonnych wiązać duże ryzyko z piciem w 2019 r. uległy zwiększeniu.
 

W zakresie ocen dostępności napojów alkoholowych odnotować trzeba powolną, ale konsekwentną pozytywną tendencję zmniejszania się odsetków uczniów określających swój dostęp jako bardzo łatwy. Podobnie dzieje się też z tytoniem. Ponadto zmniejszają się też odsetki uczniów dokonujących zakupów takich napojów alkoholowych jak piwo czy wódka. Rozpowszechnienie używania „dopalaczy” wykazuje od 2011 r. trend spadkowy. Podobnie zmniejszają się odsetki respondentów otrzymujących propozycje zakupu, otrzymania, bądź użycia tych substancji, a także wysoko oceniających ich dostępność. Warto dodać, iż rosną frakcje respondentów przypisujących duże ryzyko nawet eksperymentowaniu z „dopalaczami”.

 

 

 

1. 2. Badania własne

 

Po dokonaniu analizy badań zawartych w literaturze, aby móc podejmować efektywne działania mające na celu przeciwdziałanie zasygnalizowanym problemom dokonaliśmy diagnozy środowiska szkolnego. Diagnoza miała na celu wskazanie czynników ryzyka oraz czynników chroniących dotyczących kształtowania przez szkołę wartości i postaw wśród uczniów a także korzystania przez uczniów z komputera i Internetu.

Analiza wyników badań pomogła nam podjąć decyzję o tym, co należy zrobić, jakie działania trzeba wdrożyć do realizacji, by rozwiązać zdiagnozowane problemy.  

 

• W roku szkolnym 2022/2023 w ramach prowadzonych na terenie szkoły badań ewaluacyjnych pozyskaliśmy informacje na temat wartości wyznawanych przez uczniów, a także korzystania przez dzieci z komputera i Internetu.

Opracowaliśmy wnioski i rekomendacje do działań mających na celu wzmocnienie czynników chroniących  i eliminowanie czynników ryzyka w szczególności relacji społecznych wśród uczniów oraz bezpiecznego korzystania z internetu. Badaniami objęto: 31 uczniów (klas IV-VIII), 16 uczniów klasy I, 36 rodziców i 20 nauczycieli.

 

 

Wnioski z badań:

 

1. Działania prowadzone przez szkołę przynoszą efekty. Uczniowie czują się bezpiecznie na terenie szkoły, znają podstawowe wartości
2. Badanie wykazało, że uczniowie naszej szkoły darzą szacunkiem osoby ze swojego najbliższego otoczenia – rodzinę, nauczycieli
3. Badania wśród uczniów i nauczycieli pokazują odmienne zdanie respondentów w zakresie chęci uczęszczania przez uczniów do szkoły. Około 19% uczniów stwierdziło że chętnie uczęszcza na zajęcia gdy na to samo pytanie nauczyciele odpowiedzieli,  że 60% uczniów lubi czas spędzony w szkole.
4. Wyniki ankiet dla nauczycieli  i dzieci  na temat radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych  wskazują spore rozbieżności. Nauczyciele uważają, że uczniowie słabo sobie radzą w sytuacjach stresowych na terenie szkoły (75%), natomiast większość uczniów ma zdanie, że świetnie sobie radzi w tym obszarze (74%). Rodzice (50%)
5. Również pytanie dotyczące ilości czasu spędzanego przez młodych ludzi przed komputerem pokazuje różnice pomiędzy odpowiedziami uczniów i nauczycieli. Młodzież twierdzi w większości że spędza mniej niż godzinę lub godzinę czy dwie  przy komputerze gdy nauczyciele mają zdanie, iż ten czas przez większość uczniów klasyfikuje się na poziomie dwóch godzin i więcej.

 

 

 

Rekomendacje:

1. W dalszym ciągu należy zwracać uwagę uczniów na respektowanie zasad oraz zachowanie bezpieczeństwa w różnych sytuacjach i miejscach.
2. Należy bezwzględnie reagować na wszelkie przejawy agresji poprzez rozmowę, kontakt z rodzicami uczniów
3. Umieścić w programie wychowawczo - profilaktycznym zapis dotyczący realizacji zajęć z zakresu umiejętności wyrażania emocji, oraz zachowania w sytuacji trudnej, stresowej.
4. Należy wzmocnić obszar dotyczący zagrożeń płynących z nadmiernej ilości spędzanego czasu przed komputerem oraz zagrożeń płynących z nieodpowiedniego zachowania w sieci.

 

Występowanie czynników chroniących i czynników ryzyka:

 

Czynniki chroniące:

- szkoła stwarza warunki do prawidłowych zachowań oraz właściwych postaw społecznych

- działania szkoły angażują uczniów do wykazywania się na tle społeczności szkolnej

- w szkole podejmowane są działania dotyczące kształtowania prawidłowych postaw społecznych oraz wyznawanych wartości

- wspierający i opiekuńczy rodzice

- wspierające relacje z dorosłymi

- przyjazny klimat w szkole

- zdecydowana niezgoda szkoły na przemoc także w formie elektronicznej

- sukcesy edukacyjne, okazje do osiągnięć i rozpoznawania własnych uzdolnień

- kompetencje i umiejętności społeczne

- pozytywne postrzeganie własnej osoby

- prospołecznie nastawiona grupa rówieśnicza

 

Czynniki ryzyka:

- odrzucenie przez rówieśników

- brak umiejętności kierowania własnym zachowaniem oraz umiejętnością gospodarowania czasem wolnym

- przemoc rówieśnicza ( w tym cyberprzemoc)

- niepowodzenia szkolne

 

 

Z przeprowadzonej diagnozy wynikają następujące problemy:

 

- nieduża grupa uczniów nie umie sobie poradzić w sytuacjach kryzysowych na terenie szkoły

- uczniowie  w  nadmiernej ilości spędzają czas przed komputerem oraz mogą mieć trudności w interpretacji zagrożeń płynących z    
  nieodpowiedniego zachowania w sieci.

 

 

 

Kształtowanie umiejętności życiowych – strategia wywodząca się z Teorii Zachowań Problemowych/Ryzykownych Jessorów[1], w której wyróżniamy dwa typy  zachowań: zachowania problemowe, które są niezgodne z przyjętymi ogólnie normami społecznymi i w konsekwencji spotykają się z dezaprobatą, a nawet karą ze strony otoczenia oraz zachowania ryzykowne, które zagrażają zdrowiu, a nawet życiu młodych ludzi. Należą do nich m.in. nadużywanie alkoholu, używanie narkotyków, agresja, przemoc, wczesne kontakty seksualne, zaniedbywanie obowiązków szkolnych itp. Zachowania ryzykowne pełnią określoną funkcję w życiu dzieci i młodzieży i umożliwiają im realizację ważnych celów, których nie są w stanie osiągnąć w konstruktywny sposób. Można do nich zaliczyć, m.in.: radzenie sobie z frustracją, lękiem, niepowodzeniem, budowanie poczucia własnej tożsamości, autonomii, identyfikacja z grupą rówieśniczą. W celu zaspokajania potrzeb młodych ludzi w tym zakresie należy uczyć ich takich umiejętności jak: rozwiązywanie konfliktów, nawiązywanie przyjaźni, radzenie sobie ze stresem, odmawianie w sytuacji presji rówieśniczej itp.

Edukacja normatywna – „według Teorii Uzasadnionego Działania ludzie postępują w sposób racjonalny i przewidują konsekwencje swoich zachowań. Przy podejmowaniu decyzji dotyczącej zachowania w określony sposób dokonują bilansu możliwych korzyści i strat. W procesie decyzyjnym kierują się nie tylko wiedzą na temat konsekwencji danego zachowania (pozytywnych i negatywnych), ale również spostrzeganym przez siebie stopniem aprobaty dla tego zachowania przez osoby znaczące. Na podstawie tej wiedzy i spostrzeżeń kształtują się przekonania normatywne („to zachowanie jest akceptowane”) oraz subiektywne normy („mogę to zrobić”). Strategia edukacji normatywnej polega na kształtowaniu i wzmacnianiu norm przeciwnych niepożądanym zachowaniom.”[2] Uczniowie muszą być przekonani, że normą, czyli zachowaniem typowym dla większości jest np. abstynencja, systematyczne uczęszczanie do szkoły itp. 

Budowanie więzi ze szkołą – strategia ta wywodzi się z koncepcji i badań nad klimatem społecznym szkoły[3]. Pojęcie „klimat szkoły” dotyczy postrzegania środowiska szkolnego przez nauczycieli i uczniów, które przekłada się na ich zachowanie. Owo postrzeganie zależne jest od osobistych doświadczeń, przekonań, wiedzy oraz wartości wyznawanych przez uczniów i nauczycieli. Klimat w szkole tworzony jest m.in. przez: relacje społeczne (m.in. relacje interpersonalne między nauczycielami i między uczniami, poczucie przynależności do szkoły, udział nauczycieli i uczniów w podejmowaniu ważnych decyzji dotyczących życia szkoły), cechy środowiska kształcenia i wychowania (m.in. jakość relacji między uczniami i nauczycielami w procesie nauczania, sposoby utrzymywania dyscypliny przez nauczycieli, ocenianie uczniów (zasady, kryteria), nastawienie szkoły na uzyskiwanie sukcesów w nauce), poczucie bezpieczeństwa fizycznego i emocjonalnego w szkole (reakcje i postępowanie nauczycieli w sytuacji zachowań agresywnych w szkole, zainstalowanie kamer, poziom zaufania uczniów do nauczycieli oraz sposoby rozwiązywania konfliktów przez nauczycieli). Opisywana strategia polega więc głównie na dbaniu o dobrą jakość relacji między wszystkimi członkami społeczności szkolnej we wszystkich obszarach funkcjonowania.[4]

Wsparcie mentorów – według koncepcji resilience.[5] Zagrożeniem dla prawidłowego rozwoju dzieci we współczesnym świecie jest brak w ich życiu rodzinnym czułych i dających poczucie bezpieczeństwa kontaktów z najbliższymi. Wówczas szczególnie ważne staje się, aby miały one w swoim otoczeniu wspierającą osobę dorosłą, która będzie rozwijała ich psychospołeczne kompetencje oraz wiarę we własne siły i możliwości. W ramach realizacji tej strategii będziemy zapewniać uczniom stały kontakt z osobami dorosłymi (wychowawcy, nauczyciele, pedagog, psycholog), które okażą przyjaźń, troskę, zaufanie, pomogą w rozwiązywaniu różnych problemów, doradzą, a także porozmawiają o ważnych dla niego sprawach.

Edukacja rówieśnicza − zgodnie z Teorią Społecznego Uczenia się, uczenie się społecznych zachowań następuje poprzez obserwację i naśladowanie zachowań innych ludzi, określane często w psychologii jako modelowanie. W praktyce oznacza to angażowanie liderów rówieśniczych w pomoc nauczycielowi przy realizacji niektórych zadań prowadzonych w ramach szkolnego programu profilaktycznego. Ponadto biorąc pod uwagę założenia koncepcji substancji „torujących drogę”[6] postanowiliśmy, że w celu skutecznego zapobiegania rozwojowi używania substancji psychoaktywnych rozpoczniemy realizację działań profilaktycznych zanim uczniowie zaczną ich próbować.

 

VI. STRATEGIA WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNA SZKOŁY

 

Sfera fizyczna

Sfera społeczna

Sfera psychiczna

Sfera duchowa

 

VII. ADRESACI PROGRAMU

Działania profilaktyczne kierowane są do nauczycieli, rodziców i uczniów w postaci działań zawartych w harmonogramie.

W zakresie profilaktyki uniwersalnej:

Adresaci: wszyscy uczniowie i ich rodzice oraz nauczyciele

 

1. Wspieranie ucznia w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu życia oraz przeciwdziałanie inicjacji używania środków odurzających w formie wzmacniania czynników chroniących i redukcji czynników ryzyka, a w szczególności poprzez:

a. budowanie dobrych kontaktów interpersonalnych: uczeń-uczeń, uczeń-nauczyciel, nauczyciel-rodzic, uczeń - rodzic – nauczyciel;

b. wzmacnianie postaw i zachowań społecznie pożądanych, warunkujących odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie;

c. wspieranie uczniów w dążeniu do rozwoju indywidualnego i społecznego, do rozwoju zdolności, zainteresowań i świadomego stosunku do siebie i innych osób;

d. edukowanie młodzieży w zakresie zasad zdrowego stylu życia;

e. promowanie trybu życia zapewniającego zdrowie psychiczne i fizyczne oraz bezpieczeństwo w dorastaniu do dorosłego i odpowiedzialnego życia;

f. kształtowanie postaw reagowania na niepożądane zjawiska i zachowania.

 

Szkoła współpracuje w zakresie realizacji działań profilaktycznych z Komendą Policji, Sądem Rodzinnym i Nieletnich, Powiatową Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Czarnej Białostockiej, NZOZ Młodzieżowym Ośrodkiem Terapii i Readaptacji „ETAP” w Białymstoku, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i innymi, w zależności od potrzeb.

 

 

VIII.  PRZEWIDYWANE EFEKTY PLANOWANYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH
 

Uczniowie:

- zmniejszy się wskaźnik występowania niepożądanych zachowań wśród dzieci i młodzieży,

- posiądą wiedzę na temat negatywnych skutków uzależnień,

- będą potrafili umiejętnie radzić sobie w sytuacjach zetknięcia się z przemocą i substancjami psychoaktywnymi,

- nauczą się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia ludzi,

- będą dostrzegali swoje mocne strony,

- zwiększą wiedzę na temat wyrażania emocji oraz prawidłowego reagowania w sytuacjach kryzysowych

- chętnie i aktywnie będą uczestniczyć w promocji zdrowego stylu życia,

- nabędą umiejętność budowania przyjaznych relacji z rówieśnikami i osobami dorosłymi,

- zostaną wyposażeni w wiedzę i umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych, podejmowania odpowiedzialnych decyzji z punktu widzenia wyboru przyszłej drogi życiowej, przestrzegania prawa, zdrowia fizycznego i psychicznego oraz bezpieczeństwa osobistego,

- ukształtują postawy społecznie pożądane, nastawione na współdziałanie i szacunek do drugiego człowieka,
 

Rodzice:

- usystematyzują swoją wiedzę na temat uzależnień, mechanizmów agresji i przemocy,

- nabędą wiedzę na temat rodzajów wsparcia oferowanego przez instytucje specjalistyczne,

- nabędą wiedzę na temat działań szkoły w zakresie eliminowania ryzyka dostępności do środków psychoaktywnych na terenie szkoły,

- podwyższą swoje kompetencje wychowawcze,

- zdobędą wiedzę na temat zagrożeń płynących z nieodpowiednich zachowań dzieci w Internecie oraz trudności związanych z nadmiernego korzystania z telefonu (fonoholizm).

 

 

Nauczyciele/wychowawcy:

- podwyższą swoje kompetencje wychowawcze i profilaktyczne,

- zwiększą wiedzę i umiejętności w zakresie stosowania różnorodnych metod pracy oraz form pomocy psychologiczno-pedagogicznej,

- będą stosować jednolite procedury w celu szybkiej i adekwatnej interwencji.

 

IX. EWALUACJA PODJĘTYCH DZIAŁAŃ

 

1. 1. Program wychowawczo - profilaktyczny będzie podlegał ewaluacji, na koniec etapu kształcenia w szkole podstawowej.
   2. Ewaluacja będzie obejmowała realizację zakładanych celów i ich zakres.

 

Metody i formy ewaluacji:

 

• wyniki klasyfikacji i frekwencji w poszczególnych klasach;
• monitorowanie efektów pracy profilaktycznej;
• dyskusje i refleksje, wymiana informacji, spostrzeżeń i propozycji zmian;
• badania ankietowe.